De golf van Kondratieff is een overzicht van de economische cyclus. De cyclus kent vier fasen en opereert op de zeer lange termijn. In dit artikel vertellen we over de econoom achter de theorie, leggen we de verschillende fasen uit en vertellen we over de kritiek op de theorie van Kondratieff.
Wie was Nikolaj Kondratieff?
Nikolaj Kondratieff (1892-1938) was een Russisch econoom. Hij deed onderzoek naar de relatie van golven in goederenprijzen en investeringsgedrag.
In 1925 vroeg Jozef Stalin aan Kondratieff om onderzoek te doen naar de economie en zo te bewijzen dat het kapitalisme zichzelf uiteindelijk zou vernietigen, naar de Marxistische ideeën. Kondratieff kwam echter tot de tegenovergestelde conclusie, namelijk dat er na een recessie altijd weer economische groei zal plaatsvinden.
De ideeën van Kondratieff werden door Jozef Stalin als staatsvijandelijk beschouwd. Hij werd gearresteerd en heeft eerst meerdere jaren vastgezeten voordat hij in 1938 op 46-jarige leeftijd werd geëxecuteerd door een vuurpeloton.
Zijn werk kreeg veel aandacht van economen in het westen en vormt de basis voor verschillende andere lange-golf theorieën.
Definitie Kondratieff
De Kondratieffgolf is een overzicht van de economische cyclus over een lange periode. Deze periodes worden gekenmerkt door hoog- en laagconjunctuur. Deze periode loopt ongeveer vijftig tot zestig jaar en is de langste economische golfbeweging.
Binnen dit tijdsbestek worden vier seizoenen onderscheiden. Binnen deze seizoenen vinden momenten plaats van economische groei en herstel.
Kondratieff kwam tot de conclusie dat na een recessie er altijd weer sprake is van economische groei.
De opbouwfase: lente
De eerste fase in de Kondratieffgolf is de lente. Dit is de opbouwfase van de cyclus. Bedrijven kunnen in deze periode hun prijzen verhogen. Bedrijven kunnen dit nu doen, omdat er weinig concurrentie is. Dat komt omdat in de winterperiode, die voor de lente plaatsvindt, veel bedrijven failliet gaan.
Ondernemers zijn voorzichtig met investeringen omdat de crisis nog vers in hun geheugen zit. Onroerend goed en aandelen zijn relatief goedkoop doordat de prijzen in de winter flink zijn gedaald. Ook neemt de werkloosheid af en is er weer sprake van inflatie.
De consolidatiefase: zomer
De tweede fase in de Kondratieffgolf is de zomer. Dit wordt de consolidatiefase genoemd. In deze periode neemt de groei af en stijgt de inflatie hard. Ondernemers vergroten hun productiecapaciteit omdat ze verwachten dat de inflatie hoger wordt. Doordat de inflatie harder groeit dan de lonen, gaan consumenten meer geld lenen.
Het gevolg van deze stijgende inflatie is dat er kleine recessies plaatsvinden. Dit zorgt voor een eerste reeks faillissementen. Hierdoor stijgt de werkloosheid weer. Ondanks de stijging van de werkloosheid stijgen de rente en de inflatie nog steeds.
De stabilisatiefase: herfst
De derde fase is de herfst. Dit wordt de stabilisatie- of plateaufase genoemd. De economie toont herstel en de inflatie neemt af. Belastingen worden verlaagd en de kloof tussen arm en rijk neemt toe. Ook beginnen de prijzen van aandelen en onroerend goed naar een hoogtepunt te komen.
In deze tijd wordt er vanuit gegaan dat er een nieuwe economie ontstaat. Hierdoor wordt er veel geld geleend op lange termijn. Dit zorgt ervoor dat de schulden stijgen naar enorme hoogtes. Er ontstaat een zeepbel.
Wanneer in de herfst de werkloosheid of rente stijgt, kan de zeepbel barsten. Wanneer dat gebeurt kunnen schulden niet meer worden terugbetaald.
De afbraakfase: winter
De vierde en laatste fase van de Kondratieffgolf is de winter. Dit wordt de liquidatiefase genoemd. Deze fase begint met een crash. Beurzen en huizenprijzen dalen enorm hard en snel. Veel bedrijven gaan failliet waardoor de economie in een depressie komt.
Om te herstellen verlagen centrale banken het rentetarief. Hiermee wordt de economie gestimuleerd. Dit zorgt voor een opleving op korte termijn. Na deze opleving neemt de koopkracht vervolgens af en begint de periode van deflatie.
In een periode van deflatie stellen consumenten aankopen uit omdat de prijzen blijven dalen. Wanneer het laagste punt is bereikt, verliest de consument het vertrouwen in het bankenstelsel. Dit zorgt voor een toevlucht in vaste waarden, zoals grondstoffen.
Na deze fase begint het hele proces weer opnieuw, bij de lente.
Kritiek op de Kondratieff cyclus
De theorie van Kondratieff kent veel kritiek van andere economen en wordt niet door iedereen aanvaard. De theorie houdt namelijk geen rekening met externe factoren, zoals natuurrampen of pandemieën (bijvoorbeeld het COVID-19 virus dat de coronacrisis van 2020 heeft veroorzaakt).
Onder de economen die de theorie wél aanvaarden, bestaat geen overeenstemming over de begin- en eindjaren van de cycli. Er is dus te veel ruimte voor subjectiviteit.
