Inflatie betekent dat prijzen stijgen. Hiermee worden geen individuele prijzen bedoeld, maar het gemiddelde van alle prijzen. We zeggen ook wel dat het algemene prijspeil stijgt over een bepaalde periode.
Het tegenovergestelde van inflatie, is deflatie. Deflatie komt zelden voor, omdat de Europese Centrale Bank (ECB) streeft naar een gemiddelde inflatie van lager dan, maar dicht bij de 2%.
Geen tijd om te lezen? Kijk dan onze video over inflatie.
Waarom 2%?
Deze richtlijn van de ECB van een inflatie onder, maar zo dicht mogelijk bij 2% is bedacht met een reden.
Ten eerste stelt de ECB dat de economie gebaat is bij prijsstabiliteit. Onbetrouwbare en onvoorspelbare prijzen hebben een negatief effect op de economische groei. Daarnaast zorgt een lichte prijsstijging ervoor dat sparen niet zo aantrekkelijk is. Dit moet een prikkel geven tot consumeren, wat de economie stimuleert.
Deze redenen geven wel aan waarom een lage inflatie wenselijk is. Ze geven echter niet aan waarom juist voor 2% is gekozen. Hier zit dan ook geen echt onderbouwde reden achter.
Toen het monetaire beleid van de ECB vastgesteld moest worden bij het vormen van de monetaire unie, was hier namelijk discussie over. Duitsland wilde de euro zo vormen dat deze zoveel mogelijk op de Duitse Mark leek. Daar hoorde een zo stabiel mogelijk prijsniveau bij.
De Fransen stonden hier tegenover, en vonden een hogere inflatie ook acceptabel, zolang de gemiddelde prijsstijging maar stabiel bleef. Uiteindelijk werd een compromis gesloten en een gewenste prijsstijging van lager dan, maar dicht bij 2% was de uitkomst.
Oorzaken inflatie
Hoe ontstaat inflatie? We leggen hieronder een aantal oorzaken van inflatie uit.
Inflatie door hogere kosten
Een algemene stijging van het prijspeil kan ontstaan, doordat bedrijven hun hogere kosten doorberekenen aan de consumenten. De kosten voor bedrijven kunnen stijgen door bijvoorbeeld duurdere grondstoffen.
Inflatie door hogere vraag
Prijzen kunnen ook stijgen, doordat de vraag naar goederen en diensten zo hoog is, dat het de productiecapaciteit van de economie overschrijdt. Bedrijven kunnen hieraan niet voldoen en verhogen de prijzen om de vraag te temperen.
Inflatie door ingrijpen van de overheid
Onze overheid kan ook een rol spelen in het veroorzaken van de Nederlandse inflatie. Dit gebeurt wanneer het belastingen verhoogt. Een stijging van bijvoorbeeld het BTW percentage zorgt ervoor dat veel producten duurder worden voor consumenten.
Geïmporteerde inflatie
Hoe hoog de inflatie in Nederland is, hangt ook af van de prijzen van onze handelspartners. Wanneer de prijzen in bijvoorbeeld Duitsland stijgen, stijgt het prijsniveau in Nederland ook, doordat wij producten uit Duitsland importeren.
Gevolgen inflatie
Een lichte, stabiele inflatie is wenselijk voor de economie. We leggen hier de gevolgen uit, die zowel positief als negatief kunnen zijn.
Prikkel tot consumptie
Verwachte inflatie kan mensen aanzetten tot consumeren. Wanneer je verwacht dat prijzen gaan stijgen, zal je eerder besluiten om nu een aankoop te doen. Langer wachten zorgt er alleen maar voor dat je meer moet betalen.
Sparen minder aantrekkelijk
Geldontwaarding maakt sparen minder aantrekkelijk voor mensen. Het geld dat je op een spaarrekening zet, wordt namelijk na verloop van tijd minder waard. Helemaal met de lage spaarrente tegenwoordig, hou je dus na een aantal jaar aanzienlijk minder over.
Lenen aantrekkelijker
Lenen is daarentegen wel aantrekkelijk tijdens een periode van inflatie. Door de geldontwaarding, is het geld dat je leent meer waard dan het geld dat je later terug moet betalen.
Verslechterde concurrentiepositie
Wanneer de prijzen in Nederland relatief hoger zijn dan in andere landen, worden de producten minder aantrekkelijk voor het buitenland, omdat ze duurder zijn. Het is voor een handelsland als Nederland dus van belang, dat de prijzen niet harder stijgen dan die van de landen waarmee het handelt.
Hoe bereken je inflatie?
De inflatie berekenen doe je, door de prijzen in een vastgesteld basisjaar te vergelijken met de prijzen in het jaar van interesse. Je kunt hierbij gebruik maken van de CPI, oftewel de consumentenprijsindex. Dit is de gemiddelde prijs van een mandje met producten die door de gemiddelde consument worden gekocht. De producten zijn gewogen naar hoeveel en hoe belangrijk ze zijn binnen het mandje.
De CPI is een belangrijke indicator voor het gemiddelde prijspeil. Deze wordt in Nederland berekend door het Centraal Bureau voor de Statistiek (CBS).
Je berekent de prijsstijging, of daling afhankelijk van de uitkomst, dus als volgt:
Verandering prijspeil = ((CPI huidig – CPI basisjaar) / CPI basisjaar) x 100%
Wanneer de uitkomst van deze berekening positief is, is er sprake van inflatie. De prijzen zijn dan gestegen. Wanneer de uitkomst negatief is, is er sprake van deflatie. De prijzen zijn gedaald en geld is dus meer waard geworden.
Rekenvoorbeeld
Stel dat het CPI aan het einde van 2018 104,7 was.
Aan het einde van 2019 was het CPI 109,5.
Nu kunnen we de verandering van het prijspeil berekenen.
Verandering prijspeil = ((109,5 – 104,7) / 104,7 ) x 100% = 4,58%
Er is dus sprake van inflatie van 4,58%.
Wat doet inflatie met je hypotheekschuld?
Doordat geld minder waard wordt, wordt ook de hoogte van je hypotheekschuld lager. Je kunt dit als volgt zien. Stel dat de inflatie 1,8% per jaar bedraagt. Je schuld is vandaag € 50.000.
Over een jaar is je schuld dan nog 50.000 - (50.000 x (1-0.018)) = € 49.100
Als dit percentage aanhoudt, kan je schuld dus een stuk minder waard worden.
Wat betekent inflatie voor beleggen?
Omdat een lichte prijsstijging eigenlijk normaal is, hoef je er niet speciaal rekening mee te houden bij beleggen. Toch kun je er bij hoge inflatie voor kiezen om je beleggingsportefeuille wat aan te passen.
Aandelen
Aandelen zijn een goede investering bij inflatie. Meestal laten bedrijven hun prijzen meestijgen met de inflatie, waardoor er een hogere winst behaald wordt. Dit zie je natuurlijk terug in de koers van je aandeel en aan eventuele dividenduitkering.
Obligaties
Het is niet handig om in obligaties te beleggen ten tijde van inflatie. Dit omdat de looptijd, rente en de hoofdsom van tevoren al vaststaan. Door de waardevermindering van geld, is de hoofdsom die je terug krijgt aan het einde van de looptijd, minder waard dan de som die je oorspronkelijk hebt betaald.
Grondstoffen
De prijs van grondstoffen hangt sterk samen met de inflatie. Daarom is het bij een stijgende inflatie aantrekkelijk om in grondstoffen te beleggen. De koers van grondstoffen of van beleggingsproducten gebaseerd op grondstoffen stijgt dan mee met de inflatie, wat voor een hoog rendement kan zorgen.
