Wat is een zeepbel in de economie?

Wat is een zeepbel?

Wanneer het heel goed gaat met een aandeel, bedrijf of sector, kan er een zeepbel ontstaan. Er is sprake van een zeepbel wanneer de marktprijs van bepaalde activa boven de werkelijke waarde wordt verhandeld. Een zeepbel kan ontstaan in een bepaald aandeel, maar ook binnen een bepaalde sector, zoals gebeurde tijdens de internetbubbel. 

Ook kan er een bubbel in de hele economie ontstaan. Vaak ontstaat er eerst een bull market, die later gevolgd wordt door een bear market.

Over het algemeen zijn er een aantal zaken die alle zeepbellen met elkaar gemeen hebben: 

• De marktprijs ligt boven de werkelijke fundamentele prijs: het aandeel wordt overgewaardeerd;
• Het aandeel of de sector waar de bubbel ontstaat is relatief nieuw; 
• Het levert nu nog geen rendement op, maar in de toekomst belooft dit wel rendement op te leveren.

Als een zeepbel ontstaat, gebeurt dat vaak wanneer er nieuwigheid is. Zo was bij de internetbubbel het internet nieuw en tijdens de huizenmarktzeepbel was het nieuw om hypotheekleningen als pakketjes aan te bieden.

Hoe herken je een zeepbel?

Het is niet altijd even makkelijk een zeepbel te herkennen. Een zeepbel wordt namelijk bijna nooit een zeepbel genoemd, wanneer deze nog aan de gang is. Pas na het knappen van de zeepbel roept iedereen dat men te maken had met een zeepbel. 

Wel moet je op je hoede zijn wanneer iedereen opeens ergens over praat en daar dezelfde mening over heeft. Toen de Bitcoin bleef stijgen bijvoorbeeld, had iedereen het over de Bitcoin. Bijna iedereen had dezelfde mening over de populaire cryptomunt. Deze moest wel blijven stijgen, vond iedereen. Had je een andere mening, dan werd je bekritiseerd.

Op dat soort momenten kan er een belletje gaan rinkelen. Wanneer opeens iedereen (en dus niet alleen professionele of ervaren beleggers) iets over een aandeel denkt te weten, bestaat er een kans dat het aandeel in een bubbel verkeert. 

Over de vraag of de Bitcoin in een bubbel verkeerde, is nu nog steeds geen overeenstemming. De Bitcoin is namelijk wel vaker sterk gedaald, maar heeft zich tot nu toe elke keer weer hersteld.

Hoe verloopt een zeepbel?

Er is geen precies schema van hoe een zeepbel verloopt. Toch zijn er een aantal zaken die het verloop van een zeepbel kenmerken. Econoom Hyman P. Minsky schetste deze fasen voor zijn boek Stabilizing an Unstable Economy (1986). Deze kenmerken lijken op het verloop van een economische cyclus.

Displacement

Door een nieuwe ontwikkeling raken beleggers geïnteresseerd. Dit kunnen verschillende dingen zijn, bijvoorbeeld een nieuw product op de markt. Maar ook technologische ontwikkelingen of lage rentestanden kunnen deze interesse opwekken. 

Boom

Door de toenemende interesse, stijgen de prijzen. De aandacht voor het product blijft toenemen. Andere beleggers zijn inmiddels bang om de boot te missen en krijgen last van fear of missing out, dus ook zij stappen in. Hierdoor schieten de prijzen omhoog. 

Euforie

De prijs blijft maar stijgen en de prijs van het product blijft maar stijgen. Ook het vertrouwen blijft hoog, niemand verwacht dat het nog zal dalen. Beleggers zien enkel voordelen en blijven kopen. Ze denken niet meer aan de risico’s. 

Winst nemen

Het is zoals eerder besproken, niet makkelijk om een zeepbel te herkennen. Toch zijn er een aantal waarschuwingssignalen waardoor sommige beleggers besluiten hun winst te nemen. 

Paniek: de bubbel knapt

Doordat steeds meer beleggers besluiten hun winst te pakken, begint de prijs te dalen. Beleggers die het aandeel nog bezitten, raken in paniek en zij willen zo snel mogelijk ook verkopen. Het aanbod stijgt en de prijs daalt, waardoor de bubbel uiteindelijk knapt. 

Deze paniek kan worden veroorzaakt door talloze gebeurtenissen: het kan één gebeurtenis zijn zoals een faillissement, maar ook een aantal kleine gebeurtenissen bij elkaar opgestapeld. Denk aan wanbetalingen op hypotheken. Tegenwoordig heeft social media veel invloed. Eén post van een persoon met veel volgers kan al genoeg zijn om paniek te veroorzaken.

Historische zeepbellen

Door de jaren heen zijn er verschillende zeepbellen geweest. Een aantal daarvan zijn recent, anderen vonden wat langer geleden plaats.

De eerste bekende zeepbel

De allereerste bekende zeepbel vond plaats in ons land, tijdens de Gouden Eeuw. Deze zeepbel noemen we ook wel de tulpenmanie. De tulp, die via het Ottomaanse Rijk in Nederland was beland, was een statussymbool en werd steeds populairder. De tulp werd steeds populairder en waardevoller. Tulpensoorten werden met elkaar gekruist en mensen wilden graag hun geld in de tulpenhandel investeren. 

Doordat de tulpen zo snel werden gekweekt, werden ze vatbaarder voor ziektes. Deze tulpen konden niet worden vermeerderd, maar toch bleven mensen hier hun geld in steken. Beleggers kochten tulpen zonder ze te zien, zij betaalden voor de belofte van mooie tulpen. 

Deze beloftes konden niet meer worden waargemaakt en de prijs van tulpen bleef maar stijgen. Uiteindelijk zou er zelfs een tulp zijn verkocht die evenveel waard was als een grachtenpand. 

In 1637 stortte de prijs voor tulpen volledig in. Het werd duidelijk dat de beloftes niet konden worden waargemaakt en dat de tulpenhandel een windhandel was geworden: men verkocht elkaar gebakken lucht. De schade van de tulpenmanie bleef beperkt en uiteindelijk konden prijzen zich weer stabiliseren. 

Internetbubbel

Vanaf de tweede helft van de jaren ‘90 ontstond de internetbubbel. Deze wordt ook wel de dot-com bubble genoemd. Het internet begon toen vorm aan te nemen en het werd duidelijk dat hier veel potentie in zat. 

Beleggers dachten dat het succes onbeperkt was en bleven maar aandelen kopen van internetbedrijven. De aandelenkoersen stegen buitengewoon snel, maar stortten vervolgens volledig in. Dit werd veroorzaakt doordat veel internetbedrijven niet aan de verwachtingen konden voldoen.

Nadat de bubbel knapte, bleven alleen de sterkste internetbedrijven over. 

Bitcoin zeepbel

Vaak wordt de vraag gesteld of het succes van de Bitcoin ook een bubbel is. Toch heeft de Bitcoin in de afgelopen jaren bewezen dat deze pieken en dalen kent. 

De Bitcoin verkeert waarschijnlijk niet in een bubbel, maar het is begrijpelijk dat mensen het wel als een bubbel zien. Beleggen in cryptocurrency lijkt namelijk vaak veel op speculeren en coins zijn vrij onvoorspelbaar. Deze belegging is daarom niet geschikt voor de beginnende belegger.

Huizenmarkt

Tijdens de huizenmarkt zeepbel vanaf 2000 werden door banken in de Verenigde Staten steeds meer risico’s genomen bij het verstrekken van hypotheken aan arme Amerikanen. De FED, de Centrale Amerikaanse Bank, had namelijk de rente verlaagd. 

Dit ging een aantal jaar goed, tot in 2007 de huizenprijzen begonnen te dalen. Hierdoor konden Amerikanen moeilijker een tweede hypotheek afsluiten en kwamen veel van hen in financiële problemen. Zij konden hun hypotheek niet meer betalen en wanbetalers werden uit huis gezet. 

Toen deze bubbel knapte, leidde dit in 2008 tot de kredietcrisis. 

Dit was overigens niet de enige keer dat er een bubbel in de huizenmarkt ontstond. In Japan vond aan het einde van de twintigste eeuw een vastgoedbubbel plaats en ook de Chinese zeepbel was te wijten aan de huizenmarkt.

Wat doen tijdens een zeepbel?

Het klinkt zo een beetje alsof een zeepbel alleen maar ellende veroorzaakt. Dat is in feite ook zo, maar wanneer je op tijd uitstapt kun je profiteren van mooie winsten. Onthoud wel dat het moeilijk is om een zeepbel te herkennen. Wanneer je vermoedt dat een bepaald aandeel in een zeepbel zit die op knappen staat, kun je een aantal dingen doen. 

Short gaan

Je kunt instappen en net voordat je een daling verwacht, weer uitstappen. Wanneer je denkt dat de bubbel op knappen staat, kun je ook short gaan op de beleggingen. Hiermee zet je in op een koersdaling. Dit is eigenlijk niet te voorspellen en daarom een vorm van speculeren.

Spreiden

Om te voorkomen dat je tijdens een zeepbel al je geld kwijtraakt, is het belangrijk om te spreiden. Mocht één van je beleggingen dan wel in een bubbel verkeren, kun je dit verlies compenseren met je andere beleggingen. Lees hier alles over waar je in kunt beleggen.

Vasthouden

Over het algemeen is een passieve beleggingsstrategie het meest succesvol. Dit geldt natuurlijk niet wanneer het bedrijf waarin jij belegd hebt failliet gaat bij het knappen van een bubbel, maar over het algemeen kun je je beleggingen het beste zo lang mogelijk vasthouden. Op deze manier profiteer je van het rendement-op-rendement effect en compenseer je het rendement van mindere jaren met de betere jaren. 

Let op! Beleggen brengt altijd risico’s met zich mee. De waarde van je beleggingen kan fluctueren en je kunt (een deel van) je inleg verliezen.